Ιδού ο East Med, ιδού και η Άγκυρα
Απομακρυσμένη, παρά την εξομάλυνση, θεωρείται προς το παρόν η κατασκευή αγωγού μεταξύ Άγκυρας και Τελ Αβίβ στο εγγύς μέλλον, για μια σειρά από γεωπολιτικούς παράγοντες
«Αυτό που φαίνεται δυνατό να πραγματοποιηθεί είναι ένας αγωγός με τους γείτονές μας στην ΕΕ, όπως η Κύπρος και η Ελλάδα, και από την Ελλάδα στην Ιταλία», δήλωσε ο Λίμπερμαν
«Το Ισραήλ πήρε τη μερίδα του λέοντος και η Τουρκία υποχώρησε», δήλωσε ο Δρ Κουσκουβέλης
«Υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες κατά πόσο ένας αγωγός φυσικού αερίου μεταξύ του Ισραήλ και της Τουρκίας έχει εμπορικό νόημα», δήλωσε Ισραηλινός αναλυτής
«Μια ενδεχόμενη λύση του Κυπριακού, που θα ξεπερνούσε τα υφιστάμενα προβλήματα, πιθανόν να οδηγούσε όχι μόνο στην εξομάλυνση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ, αλλά την ίδια ώρα θα ήταν και προς όφελος της ίδιας της Τουρκίας». Αυτά ήταν τα λόγια του τότε Προέδρου του ΔΗΣΥ και νυν Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη, σε συνέντευξή του στον «Φιλελεύθερο» τον Σεπτέμβριο του 2011.
Από τότε, χρειάστηκε να περάσουν πέντε ολόκληρα χρόνια για να προκύψει μια συμφωνία συμφιλίωσης μεταξύ Άγκυρας και Τελ Αβίβ, χωρίς ωστόσο να υπάρξει προηγουμένως μια επίλυση του Κυπριακού. Πέραν από τα ζητήματα περιφερειακής ασφάλειας, είναι γεγονός πως κινητήρια δύναμη πίσω από την επαναπροσέγγιση είναι ασφαλώς και η προοπτική κατασκευής αγωγού φυσικού αερίου από το ισραηλινό Λεβιάθαν προς την Τουρκία.
Προκειμένου, ωστόσο, η επαναπροσέγγιση των δυο να αποκτήσει κάποιο ουσιαστικό νόημα, αναγκαία συνθήκη είναι και η ενεργός συμβολή του νέου «στρατηγικού εταίρου» των ΗΠΑ στην περιοχή, της Κύπρου, και η επίλυση του εθνικού μας προβλήματος. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να ερμηνεύονται και οι δηλώσεις του Προέδρου Αναστασιάδη, όταν, μετά την τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Νετανιάχου, του εξέφρασε εκ νέου την πεποίθηση ότι «μια ενδεχόμενη λύση του Κυπριακού θα συμβάλει, καθοριστικά, στην εξομάλυνση των σχέσεων ανάμεσα στα κράτη της περιοχής, επιτρέποντας την ίδια στιγμή την άρση των όποιων εμποδίων στην υλοποίηση ενεργειακών συνεργασιών της Τουρκίας με χώρες της περιοχής».
Η πεποίθηση της Κυβέρνησης, ότι η Τουρκία είναι πρόθυμη να αλλάξει την αδιάλλακτη στάση της στο Κυπριακό, προκειμένου να καταστεί ενεργό μέρος στη συνεκμετάλλευση του φυσικού αερίου στην περιοχή, πέραν από επιπόλαιη εμπεριέχει ταυτόχρονα τον κίνδυνο αυτοεγκλωβισμού μας σε μη υλοποιήσιμες δεσμεύσεις. Η ενεργειακή αρχιτεκτονική της Ε.Ε. και της Ρωσίας και τα γεωπολιτικά δεδομένα δεν συνηγορούν ευνοϊκά προς μια τουρκο-ισραηλινή ενεργειακή συμμαχία, αν λάβει κανείς υπ’ όψιν και την παράμετρο ενεργειακή ασφάλειας, που αποτελεί κύριο μέλημα του Τελ Αβίβ.
Ο Λακκοτρύπης, η Νοble και ο Λίμπερμαν
Υπενθυμίζεται ότι τον Μάρτιο του 2013, ο Πρόεδρος και Ανώτατος Εκτελεστικός Σύμβουλος της Noble Energy, ο Τσαρλς Ντέιβιντσον, δήλωσε από την Κύπρο πως θέση της εταιρείας του είναι όπως οι εξαγωγές φυσικού αερίου, τόσο από το Ισραήλ όσο και από την Κύπρο, να γίνουν μέσω ενός τερματικού σταθμού υγροποίησης LNG, παρά με αγωγό προς την Τουρκία.
Σήμερα, και ενώ η Κυβέρνηση έχει εγκαταλείψει επί του πρακτέου τον σταθμό υγροποίησης, η Noble μπήκε σε δεύτερες σκέψεις και γλυκοκοιτάζει την τουρκική αγορά. Τον Μάρτιο του 2014, ο Υπουργός Ενέργειας της Κύπρου Γιώργος Λακκοτρύπης, αναφερόμενος στο περιεχόμενο των διαβουλεύσεων με τον Μπάιντεν και την αμερικανική αντιπροσωπία που επισκέφθηκε το νησί μας, δήλωσε πως σε καμία περίπτωση δεν τέθηκε το ενδεχόμενο δημιουργίας αγωγού μέσω Τουρκίας.
Επιπλέον, ο διευθυντής του Gulf and Energy Program στο Ινστιτούτο Ουάσιγκτον για την Εγγύς Ανατολή, ο Σίμον Χέντερσον, σημείωσε τον Φεβρουάριο του 2014 ότι αν και η Τουρκία φαίνεται να είναι η πιο λογική αγορά για το ισραηλινό φυσικό αέριο, εντούτοις, σε μια τέτοια περίπτωση, το Ισραήλ θα παραμείνει μικρός παίχτης στην ενεργειακή αγορά της Τουρκίας, ανταγωνιζόμενος την Gasprom και άλλες εταιρείες. Την αντίθεσή του στη συμφωνία με την Τουρκία δεν έκρυψε μεταξύ άλλων ποτέ ο Υπουργός Άμυνας του Ισραήλ Άβινγκτορ Λίμπερμαν, γνωστός για τις διαχρονικά αντι-τουρκικές του θέσεις.
Συγκεκριμένα, για το θέμα της ενέργειας ο Λίμπερμαν τάχθηκε ήδη από το 2014 υπέρ της ενεργειακής συνεργασίας Κύπρου-Ισραήλ-Ελλάδας και του αγωγού East Med. «Αυτό που φαίνεται δυνατό να πραγματοποιηθεί είναι ένας αγωγός με τους γείτονές μας στην ΕΕ, όπως η Κύπρος και η Ελλάδα, και από την Ελλάδα σε όλη τη νότια Ευρώπη, στην Ιταλία, ίσως και άλλες χώρες», δήλωσε τότε, προσθέτοντας: «Είναι ένα τεράστιο έργο, και είμαστε μόνο στην αρχή. Αλλά η πρώτη εντύπωση είναι ότι ο σωστότερος τρόπος για να εξάγουμε αυτό το αέριο στην Ευρώπη είναι μέσω της Κύπρου και της Ελλάδας».
Αμφίβολη η επαναπροσέγγιση
Τη δυσπιστία του για τα οφέλη μιας ενδεχόμενης ενεργειακής συνεργασίας Ισραήλ-Τουρκίας εξέφρασε πρόσφατα και ο καθηγητής Οικονομικών και Εθνικής Ασφάλειας του Πανεπιστημίου της Χάιφα Νόρμαν Μπάιλι. Σε ανάλυσή του στην «Globes», αναφέρει χαρακτηριστικά: «Υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες κατά πόσο ένας αγωγός φυσικού αερίου μεταξύ του Ισραήλ και της Τουρκίας έχει εμπορικό νόημα, και αν σε περίπτωση που θα επεκταθεί στην Ευρώπη θα ανταγωνιστεί το έργο (East Med) μεταξύ του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ελλάδας, χώρες με τις οποίες το Ισραήλ εργάζεται για βελτίωση των σχέσεων».
Σχετικά με το άνοιγμα του Ερντογάν προς τη Μόσχα, ο καθηγητής σημειώνει πως η Τουρκία θα εξαναγκαστεί πάλι να εξαρτάται από το ρωσικό φυσικό αέριο. Σε αυτό το πλαίσιο, η τουρκική εφημερίδα «Yeni Safak» αναδημοσίευσε μέσα στη βδομάδα δήλωση του εκπροσώπου της Gasprom στο ρωσικό Tass, σύμφωνα με την οποία ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός είναι έτοιμος για να ανοίξει εκ νέου τον διάλογο για τον Turkish Stream.
Οικονομία, τουρισμός, Κούρδοι
«Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που δείχνουν ότι αυτή η συμφωνία είναι περιττή και μάλιστα επιβλαβής», συνέχισε ο Ισραηλινός καθηγητής σημειώνοντας: «Οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ της Τουρκίας και του Ισραήλ συνέχισαν σε υψηλό επίπεδο καθ’ όλη την περίοδο της κρίσης μετά το ‘Μαβί Μαρμαρά’. Επομένως, φαίνεται απίθανο ότι απλά με την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων θα βελτιωθούν οι οικονομικές σχέσεις σε σημαντικό βαθμό, εκτός από τον τουρισμό, ο οποίος είναι εξ ολοκλήρου ένα καθαρό κέρδος για την Τουρκία, αφού πολύ λίγοι Τούρκοι πολίτες επισκέπτονται το Ισραήλ».
Επιπλέον, συνέχισε, «η συμφωνία θα εκληφθεί από τους Κούρδους της Τουρκίας, της Συρίας και του Ιράκ ως προδοσία. Οι Κούρδοι είναι από τους καλύτερους τα φίλους του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή και οι ίδιοι έχουν δείξει ότι είναι αποτελεσματικοί μαχητές ενάντια στο ισλαμικό κράτος (IS)».
Κερδισμένο το Ισραήλ
Μιλώντας στη «Σημερινή» ο καθηγητή Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Ηλίας Κουσκουβέλης δήλωσε: «Πρόκειται για μια συμφωνία στην οποία το Ισραήλ πήρε τη μερίδα του λέοντος, με την Τουρκία να υποχωρεί», προσθέτοντας, «Το Ισραήλ πλήρωσε μιαν αποζημίωση προκειμένου να μη βρεθεί τυχόν κατηγορούμενο για εγκλήματα και να λήξει το θέμα.
Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, διατηρεί τον αποκλεισμό της Γάζας και το δικαίωμα παροχής βοήθειας προς τους Παλαιστινίους μέσω των λιμανιών του, ενώ παράλληλα επανεκκινεί την οικονομική του δραστηριότητα στην Τουρκία». Όσον αφορά το ζήτημα της μεταφοράς φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας, επεσήμανε πως η εν λόγω αναφορά από τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό, έτσι όπως αυτή διατυπώθηκε στον προσωπικό του λογαριασμό στο διαδίκτυο, είναι πολύ γενική και έχει μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Κληθείς να σχολιάσει κατά πόσο επηρεάζεται η ενεργειακή συνεργασία Κύπρου-Ελλάδας-Ισραήλ, ο Δρ Κουσκουβέλης είπε: «Ο Νετανιάχου είπε ότι ενημέρωσε την Κύπρο, την Αίγυπτο και τις υπόλοιπες φιλικές χώρες γι’ αυτήν την προσέγγιση. Μπορεί να είναι μια κίνηση στο προσκήνιο, ωστόσο έχουν διατυπωθεί πολλά ερωτήματα ως προς την εφαρμογή αφενός της συμφωνίας και αφετέρου του πόσο μακριά μπορούνε να πάνε αυτές οι σχέσεις. Προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι δεν θα προχωρήσουν αρκετά οι σχέσεις των δυο, αφού έχουν επισυμβεί πάρα πολλά. Από την άλλη, το Ισραήλ ενδεχομένως να βλέπει την Τουρκία ως έναν πιθανό σύμμαχο στον περιορισμό της επιρροής του Ιράν στη Συρία», κατέληξε.
Αναφορικά με τη συγγνώμη του Ερντογάν προς τον Πούτιν, εξήγησε πως αυτή αποτελεί ουσιαστικά επανάληψη του ίδιου μοντέλου που υιοθέτησε το Ισραήλ προς την Τουρκία και εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της πολιτικής του Γιλντιρίμ, για επαναφορά του δόγματος των μηδενικών προβλημάτων.
Να αρπάξουμε το timing
Σε μια πολύ εύστοχη ανάλυσή του στο Council of Foreign Relations, ο Στίβεν Κουκ επισημαίνει «όταν τα πρωτοσέλιδα ξεθωριάσουν και γίνει η ανταλλαγή των πρεσβευτών, οι πολιτικοί και διπλωματικοί δεσμοί Ισραήλ-Τουρκίας, παρά τις τρέχουσες προσδοκίες, θα εξακολουθήσουν να παραμένουν όπως και τώρα, ευάλωτοι στις εξελίξεις στη Λωρίδα της Γάζας, την Κύπρο και τις σχέσεις του Ισραήλ με τους Κούρδους. Με άλλα λόγια, it’s not a big deal». Όπως συμπερασματικά προκύπτει, μια ενεργειακή συνεργασία Τουρκίας-Ισραήλ δεν είναι απίθανη, αλλά είναι προς το παρόν απομακρυσμένη για μια σειρά από γεωπολιτικούς λόγους.
Στο διάστημα που μεσολάβησε από το 2010 μέχρι την επαναπροσέγγιση αυτής της βδομάδας, είδαμε τη Συρία να πολιορκείται και να καταστρέφεται, βιώσαμε τη φρίκη από τη γιγάντωση και δράση του «Ισλαμικού Κράτους», την Τουρκία του AKP να διολισθαίνει στον απολυταρχισμό και να απειλείται με γενική αποσταθεροποίηση εξαιτίας του Κουρδικού.
Η Κυπριακή Δημοκρατία ορθώς εκμεταλλεύτηκε τη ρήξη των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας, και έθεσε τις βάσεις για ενεργειακές και στρατιωτικές συμμαχίες με όλα τα φιλικά κράτη της περιοχής, αναβαθμίζοντας έτσι τη γεωοικονομική και γεωπολιτική αξία του νησιού. Η επανασύνδεση των δυο συντελείται χρονικά λίγους μήνες πριν από τον τρίτο γύρο αδειοδότησης στην Κυπριακή ΑΟΖ, η οποία επιφυλάσσει, όπως όλα δείχνουν, πολλές εκπλήξεις.
Θα ήταν επομένως φρονιμότερο, η Κυβέρνηση να δείξει την απαραίτητη υπομονή μέχρι τις επόμενες γεωτρήσεις, να εξετάσει και να αξιολογήσει όλα τα δεδομένα, και έχοντας μια πιο εμπεριστατωμένη εικόνα της αξίας των κοιτασμάτων, να ακολουθήσει την επωφελέστερη εθνικά ενεργειακή στρατηγική. Η ΑΟΖ είναι ένα χρήσιμο εργαλείο το οποίο, αν αξιοποιηθεί έξυπνα εντός ευρωπαϊκού πλαισίου, θα λειτουργήσει καταλυτικά και στην επίλυση του Κυπριακού. Ιδού ο East Med λοιπόν, ιδού και το πήδημα.
Post A Comment:
0 comments: